رویکرد تجربی به مجازات: چشم اندازی اسلامی
تجربه‌گرایی به‌عنوان رویکردی در فلسفۀ اجتماعی به لحاظ روش بر آزمون و خطا مبتنی است. این روش در علوم طبیعی و سپس تا اندازه‌ای در علوم انسانی پذیرفته شده است. در این مقاله کاربست این رویکرد در حقوق کیفری و به‌ویژه مجازات، واکاوی می‌‌شود. نگارندگان این مقاله پس از مرور مبانی تجربه‌گرایی و تاریخچۀ بهره‌گیری از آن و برخی نقدهای وارد بر تجربه‌گرایی پیشنهاد می‌دهند که با توجه به حجیت و اعتبار حکم عقل و بنای عقلا از یک سو و عقلانی بودن درجه‌ای از تجربه‌گرایی از سوی دیگر و نیز اعتبار ظن حاصل از تجربه می‌توان از داده‌های تجربی در چارچوبی معین برای سنجش کارآمدی مجازات‌ها استفاده کرد. در این مقاله همچنین به ذکر و تحلیل شواهدی از کاربست این رویکرد در منابع اسلامی ازجمله روایات و آرای فقیهان پرداخته شده و نیز نمونه‌هایی از تحولات قانون‌گذاری بر مبنای تجربه در قوانین کیفری جمهوری اسلامی ایران بررسی شده است؛ امری که به‌نوبۀ خود می‌تواند گواه صحت کاربست رویکرد تجربی باشد.
کلیدواژه‌ها: تجربه‌گرایی ، حقوق کیفری، فقه اسلامی ،فلسفۀ مجازات .
این مقاله حاصل کار مشترک این جانب و آقای محمدجواد کبریتی کرمانی است و در شماره ۲۰ سال سازدهم بهار و تابستان ۱۳۹۹ در مجله مطالعات حقوقی معاصر دانشگاه تبریز در صفحه های ۲۶۱-۲۹۰ به چاپ رسیده است.
لینک به متن کامل مقاله: